Review Misofonie

Wie heeft geen last van bepaalde geluiden? Mijn persoonlijke top drie is:

1. Een draaiende motor resoneert soms op zo’n manier dat mijn beide hersenhelften acuut op ontploffen staan. Ergernis: 10/10


2. Een stem van iemand die in de telefoon toetert en een luisteraar die “hm” zegt, wat nieuw getoeter genereert. Ergernis: 8/10


3. Herrie van een bladblazer, alsof de hark en bezem nog niet zijn uitgevonden. Ergernis: 7/10

Misofonie betekent haat tegen een geluid. Het negatieve gevoel erbij roept afkeer of woede op. Of allebei. Denk aan: sissend tussen de tanden inademen, het tikken van breinaalden of het kauwen op krakende chips. Mensen die hiervan last hebben zijn vaak ook gevoeliger voor bewegingen van andere mensen, zoals wiebelen of friemelen (misokenie).

De auteurs leggen uit hoe misofonie ontstaat en hoe de hersenen erop reageren. Met behulp van een model wordt duidelijk dat het niet om een gehoorprobleem gaat, maar om een aandachtsprobleem en het komt vaker voor bij mensen die een hoge sensitiviteit of bepaalde persoonlijkheidskenmerken hebben. Er lijkt ook een genetische component mee te spelen waardoor iemand kwetsbaar is voor geluidshaat.

Op een toegankelijke manier wordt de lezer van de theorie naar de uitvoering van de therapie begeleid. De totale behandeling duurt vier maanden of zestien weken. Zo lang is nodig om de zelfgekozen doelen te behalen.

De oefeningen zijn in begin alleen voor de lezer met misofonie. Later worden daar de mensen bij betrokken die de last veroorzaken: de partner, ouder, kinderen en andere naasten. De geluidshater gaat dan samenwerken met de geluidsveroorzaker om samen de aangeleerde technieken te vervolmaken, want alleen dan komt het verschrikkelijke geluid minder hard binnen. Tot die tijd mag de misère van de misofonie gewoon worden ontweken. Je kunt er niet altijd tegen vechten en dan kan vermijden of vluchten soms maar het beste zijn. Dat heeft soms vergaande gevolgen voor een relatie of sociaal gedrag (dit staat los van de huidige maatregelen tegen COVID-19 die vergelijkbare reacties kan oproepen, maar een andere oorzaak hebben).

De oefeningen zijn behoorlijk pittig en het vraagt veel doorzettingsvermogen om de misofonie te laten afzwakken. Dit gebeurt door eerst de aandacht te trainen. Daarna wordt er gezocht naar een geluid dat weliswaar lijkt op het gehate geluid, maar waarbij geen intense walging wordt ervaren. Vervolgens wordt er geoefend in het bijzijn van naasten en vindt afbouw van de vermijding plaats. Ook terugvalpreventie komt aan de orde en een eindmeting. Er zijn nuttige bijlages met een stappenplan, een oefenschema en ontspanningsoefeningen.

Voor lichte tot matig-ernstige klachten lijkt de behandeling bewezen goede ondersteuning te bieden. De POH-GGZ kan dan een stimulerende en motiverende rol hebben om de patiënt te helpen bij het volharden van de pittige taak om de misofonie in zestien weken de baas te worden. In dat opzicht is het een mooie aanvulling op de generalistische diversiteit van interventies die de POH-GGZ aanbiedt. Bij aandachtspunten voor de naasten vindt de POH-GGZ aanknopingspunten die kan worden toegesneden op de ondersteuning: verschillende vormen van ontspanning kunnen in de spreekkamer worden geoefend, evenals de aandachtstraining en het samen vinden van oplossingen en oefeningen. Goed om te weten: Exposure (in vitro of in vivo) is een no go en werkt averechts.

De POH-GGZ is in de gelegenheid om de partner of een andere naaste uitnodigen als die ook staat ingeschreven in de praktijk. Dan kan dit in het spreekuur worden gecombineerd tot twee aansluitende dubbelconsulten.

Een minpunt van het boek is dat de test, om te zien of het boek geschikt is voor de lezer, midden in het boek staat en niet apart is te downloaden. Als de klachten extreem zijn, volstaat het boek mogelijk niet. Hierdoor weet de POH-GGZ noch de patiënt of de aanschaf zich laat uitbetalen. De uitgever zou er goed aan doen om hiervoor een oplossing te vinden. Overigens blijkt uit die test dat de top 3 van mijn lawaai-ergernissen niet valt in de categorie Misofonie.

Liesbeth Mok

Loon, Arnoud van & Pol, Marthe van der (2020). Misofonie, Gek van geluid. Amsterdam